veilig vrijen

veilig vrijen

Wanneer we spreken over ‘veilig vrijen’ bij jongeren, dan verwijzen we naar de poging om seksuele risico’s zoals tienerzwangerschappen, soa’s, abortussen en gevallen van seksueel geweld te verminderen. 

Het is belangrijk dat jongeren van jongs af aan juiste en volledige informatie over voortplanting, zwangerschap en seksuele risico’s krijgen. Dit afgestemd op de leeftijd. Op die manier worden jongeren in staat gesteld om bewuste en geïnformeerde keuzes te maken die hun seksuele gezondheid en welzijn kunnen verhogen. 

.

Anticonceptiemiddelen

Materiaal in de box 

  • Anticonceptiepil, vaginale ring, hormoonstaafje, koperspiraal, hormoonspiraal, pessarium met zaaddodende geld, kalendermethode, coïtus interruptus, anticonceptiepleister, inwendig condoom (vrouwencondoom), uitwendig condoom (mannencondoom), de prikpil, sterilisatie man en sterilisatie vrouw 

  • Noodpil & koperspiraal 

    • Ovulatietest

    • Zwangerschapstest

       

    • Eendenbek en glijmiddel om plaatsing spiraal te bespreken

    • Demonstratiepenis met condooms om mannencondoom te demonstreren

  • Inwendig condoom (vrouwencondoom), uitwendig condoom (mannencondoom), vingercondoom en beflapje

We spreken over anticonceptiemiddel of voorbehoedsmiddel. Anticonceptie is een verzamelnaam voor alle methoden en middelen die tot doel hebben een zwangerschap te voorkomen. Naast het voorkomen van een zwangerschap, kunnen er nog andere redenen zijn waarom mensen gebruik maken van (hormonale) anticonceptie zoals het controleerbaar maken van de menstruatie of het verminderen van acne. 

De keuze van het soort anticonceptiemiddel is een individuele keuze. Het is belangrijk dat jongeren in staat worden gesteld om een bewust en geïnformeerde keuze (te kunnen) maken. 

Volgende doelstellingen kunnen je daarbij helpen: 

  • Er zijn verschillende vormen van anticonceptiemiddelen. Zo wordt er een onderscheid gemaakt tussen hormonale anticonceptie en niet-hormonale anticonceptie, maar ook definitieve vormen als tijdelijke vormen. De meeste anticonceptiemiddelen worden gebruikt door vrouwen. Het aanbod voor anticonceptiemiddelen voor mannen is beperkt tot het condoom en sterilisatie. Bespreek met jongeren het volledige aanbod aan anticonceptiemiddelen.

    Op de website van Sensoa kan je een overzicht vinden van alle anticonceptiemiddelen. Per anticonceptiemiddel wordt een woordje uitleg gegeven, mogelijke voordelen/nadelen, kostprijs en betrouwbaarheid. 

    Op de website van Sensoa vind je concrete tips en educatief materiaal om les te geven over anticonceptie.

    In de educatieve box zitten de verschillende anticonceptiemiddelen. Het koperspiraal en de noodpil werden toegevoegd om ook het gesprek over noodanticonceptie te openen. 

    Naast de anticonceptiemiddelen is er demonstratiemateriaal die ondersteuning kan bieden: 1) Het speculum of de eendenbek met glijmiddel kan gebruikt worden om de plaatsing van de spiralen te spreken 2) De demonstratiepenis met condooms kan gebruikt worden om het uitwendig condoom (mannencondoom) te demonstreren.

  • Het al dan niet gebruiken van een anticonceptiemiddel is een individuele keuze. Op de website van Sensoa vind je de anticonceptiewijzer of website van Rutgers vind je de anticonceptiekeuzehulp terug. Aan de hand van enkele vragen kunnen mensen via de tool de diverse soorten anticonceptiemiddelen met elkaar vergelijken en informatie terugvinden.  

  • Verwijs jongeren door naar betrouwbare websites en informeer hen waar ze terecht kunnen als ze anticonceptie wensen te gebruiken. Het selecteren van een anticonceptie is een individuele keuze en wordt best in samenspraak met een (gespecialiseerde) arts gemaakt.

  • Naast het kennismaken met het aanbod aan anticonceptiemiddelen, kan er worden stilgestaan bij het communiceren met je (bed)partner over het gebruik van anticonceptiemiddelen. Anticonceptie is een gedeelde verantwoordelijk: kinderen en soa’s krijg je samen, dus voorkom je ook samen. Wanneer beide (bed)partners zich verantwoordelijk voelen voor veilige seks zal de kans op een ongewenste zwangerschap of het overbrengen van een soa kleiner zijn. Wat het plezier in seks dan weer vergroot. 

    Er zijn verschillende mogelijkheden om de (bed)partner die de anticonceptie neemt, te steunen. Op de website seksualiteit.nl wordt er bij ieder anticonceptiemiddel tips voor de (bed)partner genoteerd

Tot slot kan het waardevol zijn om met jongeren in gesprek te gaan over de maatschappelijke vraagstukken. 

 

Zo is het aanbod voor anticonceptiemiddelen voor mannen beperkt tot het condoom en sterilisatie. Dit is weinig keuze in vergelijking met het aanbod voor vrouwen. Ondanks de interesse van mensen om die ongelijkheid recht te zetten en zelf meer controle te hebben over zwangerschapspreventie, ligt de verantwoordelijkheid voor anticonceptie nog steeds grotendeels bij vrouwen.

Daarnaast merken we op dat het gebruik van hormonale anticonceptie, denk aan de anticonceptiepil, meer en meer onder druk kom te staan.

Aan de slag 

.

Ongeplande zwangerschap, tienerzwangerschap en abortus 

Naast vruchtbaarheid, bevruchting en zwangerschap is het belangrijk om te spreken over een ongeplande zwangerschap. Wanneer anticonceptie niet of niet goed wordt gebruikt, lopen jongeren bij onbeschermde seks het risico om ongewenst zwanger te worden. Het is belangrijk om te praten over ongeplande zwangerschap. Zelfs wanneer ze zichzelf zo goed mogelijk beschermen, kan het soms mislopen. 

Een ongeplande zwangerschap is een zwangerschap die ontstaat zonder dat de wens of planning aanwezig was. Een ongeplande zwangerschap betekent dus niet noodzakelijk een ongewenste zwangerschap. Zo kan een ongeplande zwangerschap door een samenloop van omstandigheden toch gewenst blijken. Wanneer je ongepland zwanger wordt zijn er verschillende mogelijkheden. Het ontdekken van een ongeplande zwangerschap kan met veel emoties gepaard gaan zoals angst, blijdschap, verdriet of een gevoel van onmacht. Jongeren kunnen zelf of in hun omgeving in aanraking komen met ongeplande zwangerschap. Door te praten over (ongeplande) zwangerschap worden jongeren in staat gesteld om bewust en geïnformeerde keuzes te maken. Zo weten jongeren waar ze terecht kunnen om verder geholpen te worden of betrouwbare informatie te verkrijgen. 

Wanneer iemand ongepland zwanger is, is het belangrijk dat de persoon zelf in de mogelijkheid is om een bewuste en geïnformeerde keuze te maken. Er zijn verschillende mogelijkheden. Als eerste moet beslist worden om de zwangerschap te houden of stop te zetten. Wanneer wordt gekozen om de zwangerschap stop te zeggen, kan een abortus uitgevoerd worden. Afhankelijk van het aantal weken kan de procedure verschillen. Wanneer de zwangerschap wordt gehouden, kan de persoon ervoor kiezen om het kind bij de geboorte af te staan of zelf op te voeden. Als het kind afgestaan wordt, spreken we over adoptie of pleegouderschap. 

Wanneer je ongepland zwanger bent en twijfels hebt, kan je gebruik maken van de keuzehulp van Fara. 

In het praten over (ongewenste) zwangerschap kan het thema kinderwens besproken worden. Jongeren sensibiliseren over de impact van een zwangerschap of een kind op hun jonge leven, kan met het pakket ‘Roze wolk spel’ of draaiboek ‘Toekomstplaatjes’ van Fara. Het is ook steeds mogelijk om een audiovisueel fragment, zoals ‘5 vragen aan een tienermoeder’ van Vice, te integreren in de workshop of les. 

In het praten over de verschillende keuzemogelijkheden, is het belangrijk dat er voldoende tijd wordt gespendeerd aan het thema abortus. In België is 1 op 4 zwangerschappen ongepland en kiest 1 op 5 vrouwen voor een abortus. De kans dat jongeren in aanraking komen met abortus is reëel. Dit kan via iemand in hun omgeving of zichzelf. Daarnaast leven er heel wat misvattingen en mythes rond het thema. Het is belangrijk dat jongeren correct worden geïnformeerd over abortus en het debat dat momenteel gaande is in onze samenleving leren begrijpen. Op die manier zetten we hen aan tot het worden van kritische, bewuste burgers.

Aan de slag 

Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) 

.

Een seksueel overdraagbare aandoening (soa) of geslachtsziekte kan je oplopen tijdens seksueel contact. Er zijn enkele materialen die gebruikt kunnen worden om de kans op infecties kleiner te maken. In de educatieve box is een inwendig condoom, uitwendig condoom, vingercondoom en beflapje opgenomen.  

Materiaal in de box 

  • Er zijn heel wat soorten condooms: met smaak of zonder smaak, verschillende maten en pasvormen en uit verschillende materialen. Zo kan je online een condoomwijzer gebruiken om een passend condoom te vinden. 

    Op de website zanzu.be vind je een stappenplan met afbeeldingen om het gebruik van een condoom te tonen. Met de demonstratiepenis en condooms in de educatieve box kan je het zelf demonstreren of jongeren de vaardigheid laten oefenen.

    Je kan ook steeds een affiche bestellen om jongeren te sensibiliseren.  

    Naast het uitwendig condoom of mannencondoom, heb je het vrouwencondoom. Ook wel het inwendig condoom genaamd. Op de website zanzu.be vind je een stappenplan met afbeeldingen om het gebruik van een condoom te tonen.

  • Een beflapje of liklapje is een hulpmiddel om een seksueel overdraagbare aandoening te voorkomen. 

     

    Het dunne lapje is gemaakt van rubber en wordt over de vulvalippen en clitoris geplaatst. Op die manier wordt zowel de vulva en vagina van de ontvanger als de mond van de gever beschermd. Het lapje is zo dun dat er nog voldoende doorlating is om de clitoris en vulva te stimuleren. Het beflapje kan ook gebruikt worden tijdens anaal likken. Net zoals bij condooms bestaan ze in verschillende groottes en zijn er bijvoorbeeld ook beflapjes met smaak. Je kan zelf een beflapje maken door een condoom open te knippen. 

    Een beflapje kan gebruikt worden om het risico op een soa te verminderen, vermijden dat er menstruatiebloed in de mond komt of als de smaak van de vulva of anus belemmerend werkt.

Op de website van Senosoa vind je concrete tips en educatief materiaal om les te geven over soa's en hiv. Zo heb je een online quiz of het spel Better safe than Soa. 

Seksueel grensoverschrijdend gedrag 

.

In het werken rond seksueel grensoverschrijdend gedrag is het belangrijk dat jongeren leren nadenken over hun eigen wensen en grenzen, hoe deze verschillend kunnen zijn van persoon tot persoon en hoe je hierover kan communiceren met elkaar. Het kunnen praten over, begrijpen en benoemen van wensen en grenzen is een belangrijke basis voor het beleven van fijne seksuele ervaringen. 

Op de website van Senosoa vind je concrete tips en educatief materiaal om les te geven over grenzen en weerbaarheid. Wil je een beleid opmaken rond agressie, pesten én seksueel grensoverschrijdend gedrag, kan je de tool Grenswijs gebruiken. 

Jongeren beleven hun seksualiteit zowel online (denk aan sexting) als offline. 

Binnen de beleving van relaties en seksualiteit zijn grenzen belangrijk. Niemand mag zich verplicht voelen of iemand anders verplichten om iets te doen. We spreken over ‘consent’ wanneer er wederzijdse toestemming of instemming is. Dit betekent dat iedereen die meedoet met de seksuele handeling(en), heeft aangegeven dat ze dat graag willen en niet gedwongen worden. Er zijn vijf voorwaarden die vervuld moeten worden om te spreken over ‘consent’: het is vrij gegeven, omkeerbaar, enthousiast, geïnformeerd en specifiek. 

Aan de slag 

Lesgeven over andere thema’s?